សំណួរ៖ តើរបបអាជ្ញាប្រឹក្ស មានទ្រង់ទ្រាយនឹងលក្ខណៈបែបណាដែរ?
សូមស្តាប់លោកបណ្ឌិត ឈុន ណារ៉េត ដែលគាត់ជាសាស្ត្រាចារ្យសាកលវិទ្យាល័យ ភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច ទាំងអស់គ្នាសាកមើល...!!!
ចម្លើយ៖ របបអាជ្ញាប្រឹក្ស
គឺហាក់ដូចជាពាក្យថ្មីសម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា យើងអាចហៅថា
របបចម្រុះ ពាក់កណ្តាលសេរី ពាក់កណ្តាលកុំម្មុយនីស្ត គឺជារបបមួយដែលប្រព័ន្ធដឹកនាំនយោបាយរបស់គេប្រើប្រព័ន្ធកុំម្មុយនីស្ត អាចដឹកនាំដោយបក្សកុំម្មុយនីស្ត
អាចដឹកនាំដោយបុគ្គលម្នាក់ អាចដឹកនាំដោយមនុស្សមួយក្រុម រីឯប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចគឺគេយកប្រព័ន្ធតាមបែបសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីយកមកប្រើ។ ចំណែកសិទ្ធិសេរីភាពគឺគេផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែមិនមែនទូលំទូលាយទេគឺគេដកសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកនយោបាយមួយចេញ ។
ម្យ៉ាងទៀតប្រព័ន្ធនេះគ្មានការបោះឆ្នោតដោយទូលំទូលាយទេ នេះហើយជាប្រព័ន្ធអាជ្ញាប្រឹក្ស។
ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍នៅប្រទេស លីប៊ី នៅ អ៊ីរ៉ាក់
កាលសម័យ សាដាំហ៊ូសេន គឺដឹកនាំដោយ សាដាំហ៊ូសេន ផ្ទាល់ និងដឹកនាំដោយ
ហ្គាដាហ្វី ផ្ទាល់តែម្តង អញ្ចឹងគ្មានការបោះឆ្នោតទេ គឺគាត់កាន់អំណាចយូរណាស់ ប៉ុន្តែប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចរបស់គាត់គឺយកតាមសេដ្ឋកិច្ចផ្សារសេរី ហើយគ្មានសិទ្ធិសេរីភាពខាងផ្នែកនយោបាយទេ នេះហើយជាប្រព័ន្ធរបបអាជ្ញាប្រឹក្ស។
ឧទាហរណ៍មួយទៀតនៅប្រទេសចិន អ្នកខ្លះនិយាយថា
នៅប្រទេសចិនគឺដឹកនាំតាមបែបកុំម្មុយនីស្ត តាមពិតប្រទេសចិន
មិនមែនដឹកនាំតាមបែបកុំម្មុយនីស្តទេ គឺដឹកនាំតាមរបបអាជ្ញាប្រឹក្ស។
នៅវៀតណាម ភូមា គឺដឹកនាំដោយមនុស្សមួយក្រុម
គឺក្រុមឧត្តមសេនីយ៍ ថាន់ស្វេ ដែលបានកាន់អំណាចយូរណាស់មកហើយ ប៉ុន្តែសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសគាត់ជាសេដ្ឋកិច្ចផ្សារសេរី សិទិ្ធសេរីភាពមិនទូលំទូលាយទេ
គឺដកសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកនយោបាយមួយចេញ នៅទីនោះមិនអាចពាក់ព័ន្ធរឿងនយោបាយបានទេ។
ប្រទេសវៀតណាម ក៏ដូច្នេះដែរ គឺប្រើទម្រង់អាជ្ញាប្រឹក្សនេះដែរ។ ឧទាហរណ៍ទាំងនេះហើយគឺជាទម្រង់របបអាជ្ញាប្រឹក្ស
ឬក៏យើងហៅថា ទម្រង់ពាក់កណ្តាលសេរី
ពាក់កណ្តាលកុំម្មុយនីស្ត៕